Blog dr. Job van Boven: Hoezo is dit een probleem?
In deze blog geeft dr. Job van Boven, Universitair Docent “Doelmatig Geneesmiddelgebruik” in het UMCG en oprichter Therapietrouw Expertise Centrum MAECON), zijn visie over therapietrouw en bespreekt welke rol artsen hierin zouden moeten hebben. Van Boven geeft handvatten om samen met de patiënt de therapietrouw te verbeteren.
Door: dr. Job van Boven, Universitair Docent “Doelmatig Geneesmiddelgebruik” (UMCG) en oprichter Therapietrouw Expertise Centrum MAECON
“Waarom wil je dit onderzoeken? Mijn patiënten nemen hun inhalator altijd, kijk maar in mijn HIS”. Dit was een jaar of tien geleden de eerste reactie van mijn promotor, hoogleraar huisartsgeneeskunde in Groningen, toen ik hem een onderzoeksvoorstel over therapietrouw bij COPD-patiënten voorlegde. Enigszins sceptisch besloot ik in de HIS-database te kijken. En inderdaad, de database bevatte een vraag in de trant van: “Neemt u uw inhalatoren trouw?”, welke vrijwel altijd met “ja” werd beantwoord. “Zie je wel, geen probleem”, zei mijn promotor. Nog niet volledig overtuigd besloot ik nog eens een andere bron te checken, een apotheekafleverdatabase, en wat schetste mijn verbazing: bijna de helft van de mensen haalde zijn of haar inhalatoren niet consequent af. Je voelt hem al aankomen: hier klopt iets niet!
Dit voorval van tien jaar terug illustreert misschien nog steeds wel hoe complex het fenomeen “therapietrouw” is. Dit omvat bewustwording van het probleem, maar ook de manier van meten, het interpreteren van die meting en wat er vervolgens mee te doen zijn nog grote uitdagingen waar veel longartsen, huisartsen, apothekers, POHs en verpleegkundigen dagelijks mee kampen. Veel gehoord: “Therapietrouw, ja, dat is voornamelijk iets wat de POH of de verpleegkundige checkt, als arts doe ik daar niet zoveel mee.” Waarom niet?! Het is wel degelijk van belang dat je ook als arts het belang van goede therapietrouw onderstreept en de patiënt vooraf al “primed” over het belang van goede inhalatietechniek educatie en consequente inname voor het onder controle houden van symptomen en voorkomen van longaanvallen. Je activeert de patiënt zo om een open luisterhouding aan te nemen bij de POH/verpleegkundige en benut de kracht van de herhaling optimaal.
Therapietrouw lastig te meten
Ook een leuke quote: “Ik weet dat niet iedereen zijn inhalator (goed) neemt, maar dit is moeilijk te meten en tijdrovend om te verbeteren dus ik behandel vaak op geleide van klinische response”. Dat is natuurlijk wel erg makkelijk. Dat betekent in praktijk dat er vaak naar een dosisophoging of extra geneesmiddel wordt gegrepen wanneer de patiënt onvoldoende reageert op één inhalator. Dit is vaak niet alleen een duurdere optie, maar kan soms ook voor extra bijwerkingen zorgen. Alleen de ziekte meenemen, niet de persoon en zijn of haar gedrag. Vorm van zeg maar “depersonalized medicine”. Kan dat ook anders dan?
Inzicht krijgen in de therapietrouw
Ik denk het wel! En dit hoeft helemaal niet tijdrovend te zijn. Dit kan heel simpel: denk aan periodiek een overzicht opvragen bij de apotheek van alle patiënten die weinig onderhoudsmedicatie ophalen (bijv. minder dan 80%) en veel prednisonkuurtjes of SABA gebruiken. Of, als je graag technologisch voorop loopt: met hulp van zogenaamde “slimme inhalatoren” die gebruik van de inhalator automatisch detecteren en de patiënt via een gekoppelde app van feedback voorzien. Uniek is dat dit een kijkje tussen twee consulten in geeft. Niet alleen van het inhalatorgebruik, maar ook van klachten en prikkel uitlokkende locaties. Je kan, in afstemming met de patiënt, deze data gebruiken tijdens het consult en de therapiekeuze zo nog beter afstemmen. Daarmee kan je zowel biologische als gedragsaspecten meenemen in uw behandeling en daarmee echt “personalized medicine” praktiseren. Toch maar eens mee aan de slag gaan?
Gebruik de TAI
Maar wat moet je dan doen als je ziet dat iemand de inhalator niet (goed) gebruikt? Wat zit daar achter? Pak de Test of Adherence to Inhalers (TAI; www.taitest.com) er eens bij! Deze gevalideerde vragenlijst geeft daar in 12 vragen antwoord op. Denk daarbij aan redenen als vergeten, bewust niet nemen door angst voor bijwerkingen, hoge kosten, of niet ziek voelen. Al deze redenen vergen een interventiestrategie op maat, variërend van herinneringen, het linken aan dagelijkse gewoontes (zoals tandenpoetsen, hond uitlaten), extra educatie over de ziekte, gedeelde besluitvorming, motiverende gespreksvoering (hé dat ken ik van het stoppen met roken!), aanpassen van de inhalator (uniformiteit!) of het doseerregime, en uiteraard het aanleren van een goede inhalatietechniek. Een hele batterij aan opties waar je soms tussen de bomen het bos niet meer ziet. Gelukkig kan ik melden dat we hier in Groningen hard aan het werk zijn om ook daar een handig hulpmiddel voor te bieden, richting einde van dit jaar: de TAI Toolkit. Als mijn promovendi tenminste therapietrouw blijven aan hun studietijdschema…
Job van Boven,
Universitair Docent “Doelmatig Geneesmiddelgebruik” in het UMCG en oprichter Therapietrouw Expertise Centrum MAECON
Dit is de tweede blog uit een nieuwe reeks blogs vanuit Chiesi College. Met dit initiatief laten we zorgprofessionals aan het woord om nieuwe inzichten, ervaringen en visies te delen over de zorg en respiratoire aandoeningen.
You are now leaving the Chiesi PRO website. Would you like to continue?
Okay